بوي مشمئز كننده سير كه براي برخي از افراد زننده است، از طريق تنفس و حتي پوست بدن فرد پس از مصرف آن قابل حس است. به رغم اين، كارشناسان گياهان دارويي در سرتاسر جهان اين گياه را به عنوان يكي از مهمترين داروهاي گياهي تلقي مي كنند. اين گياه در ميان بسياري از فرهنگها در طول هزاران سال هم مصرف غذايي و هم مصرف دارويي داشته است. كارگران ساختماني كه اهرام مصر را مي ساختند براي مراقبت از خود در قبال بيماريها مقدار معتنابهي سير مصرف مي كردند. گوركنان اوايل قرن نوزدهم در فرانسه دم كرده سير خرد شده را به صورت عرق مصرف مي كردند تا ابتلاي آنها به طاعون را كه جان بسياري از انسانها را در اروپا تلف كرد، پيشگيري كند. در طول جنگ جهاني اول و دوم به سربازان سير داده مي شد، تا از بيماري قانقاريا پيشگيري شود.

معرفي گياه

سير يك گياه بومي آسياي ميانه است و امروزه در تمامي نقاط جهان يافت ميشود و نوعي گياه بادوام است كه طول آن به دو پا يا كمي بيشتر مي رسد. مهمترين بخش اين گياه كه مصرف دارويي و طبي دارد، هسته مركب آن است. هر هسته سير از 4 تا 20 دانه تشكيل شده است و وزن هر دانه به حدود يك گرم مي رسد.

تركيبات گياه

عنصر و تركيب اصلي فعال در سير، عنصر «آلين» است. آلين عنصر شيميايي بي بو از تيرة اسيد آمينه "سيستين" است. وقتي كه هسته هاي سير كوبيده ميشود، آلين موجود در آن به تركيب و ماده ديگري به نام آليسين تبديل ميشود. آليسين ماده فعالي است كه به سير ويژگي داشتن بو و بسياري از خواص درماني آنرا مي بخشد. سير تازه حاوي 0/25 تا 1/15 درصد آلين است. كل ميزان مواد داراي گوگرد سير پس از كوبيده شدن سير به 25 تا 35 درصد آن مي رسد. آليسين خواص آنتي بيوتيكي به سير مي بخشد. آليسين همچنين از تشكيل كلسترول بيشتر جلوگيري مي كند. "آجون" ماده فعال مهم ديگري در سير است كه سبب پيشگيري از سخت شدن رگها و سكته مغزي ميشود.

اشكال موجود

فرآورده هاي حاصله از سير از سير كامل تازه، دانه هاي تازه يا خشك شده يا از روغن سير تهيه ميشود. اما ميزان آليسين موجود در فرآورده هاي تجاري بسته به نحوة تهيه آن يا درصد عناصر فعال در هسته هاي سير تازه فرق مي كند. تمامي انواع سير به ميزان يكسان، عناصر فعال ندارند. فرآورده هاي چندين ساله تهيه شده از سير از طريق تخمير اين ماده گياهي حاصل ميشود. اينگونه فرآورده ها عاري از بوي مشمئز كننده است، اما فوايد سلامتي و بهداشتي زيادي ندارد. عمل تخمير، اغلب عناصر فعال موجود در سير را غيرفعال مي سازد، در نتيجه اين نكته حائز اهميت است كه عنوان كليه فرآورده هاي حاصل از اين گياه را به دقت بخوانيد. توصيه ميشود كه فرآورده هاي استاندارد آن مورد استفاده قرار گيرد تا اطمينان حاصل گردد كه غلظت خاصي از آليسين و ساير مواد فعال مصرف مي شوند

نحوه مصرف

انسانها در طول ساليان متمادي از سير براي درمان و پيشگيري از سخت شدن رگها (آرتريواسكلروز)، فشارخون بالا، سرماخوردگيها، سرفه، بونشيت و ناراحتيهاي مجاري معده اي- روده اي و درد ناشي از قاعدگي استفاده كرده اند. تحقيقات پزشكي نشان داده است كه سير مي تواند بسياري از انواع باكتريها، برخي از ويروسها، عفونتهاي قارچي و حتي انگلهاي روده اي را از بين ببرد. سير همچنين يك ماده ضد اكسيد است و مي تواند سيستم ايمني بدن شما را بالا ببرد. سير حتي در پيشگيري از سرطان مؤثر است. ليكن سير، از نظر خواص و اثرات مطلوب خود روي سيستم ايمني قلب و عروق شهرت دارد. اين گياه در درمان و پيشگيري از كلسترول بالا، تري گليسريد بالا، تصلب شرايين و عفونتهاي تنفسي نظير سرماخوردگي و سرفه نيز مؤثر است. مي توانيد سير را به شكل زير براي پيشگيي از ناراحتيهاي قلب و عروق و سرماخوردگي معمولي مصرف كنيد.

كپسولهاي سير: روزانه 1000 تا 3000 ميلي گرم (دوز مصرفي كمتر براي پيشگيري و دوز مصرفي بيشتر براي معالجه و درمان).

روغن: روزانه سه بار به مقدار 0/03 تا 0/12 ميلي ليتر.

نكات احتياطي

از مصرف زياده از حد سير بنا به احتمال بروز دردمعده اجتناب ورزيد، اگر بيشتر با سير تازه يا خشك سروكار داشته باشيد، ممكن است به سوختگي پوست يا تحريكات پوستي مبتلا گرديد. اگر مي دانيد خون شما به كندي انعقاد پيدا مي كند، از مصرف درماني زياد آن پرهيز كنيد. اين مسأله در صورتي كه درصدد انجام عمل جراحي هستيد اهميت بيشتري پيدا مي كند. مصرف زيادي سير احتمال خونريزي در طول يا پس از عمل جراحي را افزايش مي دهد. اگر باردار يا شيرده هستيد، قبل از مصرف زياد سير با پزشك خود مشورت كنيد. مصرف كم سير اشكالي ندارد اما ميزان مصرفي بالا مي تواند سبب تحريك رحم و حتي سقط جنين شود.

تداخل هاي احتمالي

اگر داروهاي ضد انعقاد نظير آسپيرين مصرف مي كنيد، از مصرف زياد سير اعم از تازه يا فرآوري شده تجاري آن اجتناب ورزيد