شيرين بيان از ديرباز براي درمان انواع سرفه ها و نيز به عنوان يك داروي مسكن در پوست مورد استفاده بوده است. مردم از آن براي درمان اسپاسم و تورم، برونشيت، روماتيسم و روم مفاصل نيز سود مي جويند. مي توانيد از آن به عنوان ملين نيز استفاده كنيد. بسياري از پزشكان فرآورده هاي تهيه شده از ريشة اين گياه را براي درمان زخم گوارشي و التهاب معده مزمن تجويز مي كنند (گاستريت مزمن). برخي ديگر ريشه اين گياه را براي نارسايي اوليه فوق كليه تجويز مي كنند.

معرفي گياه

شيرين بيان اسپانيايي (Glycyrrhiza glabra) به صورت خودرو در برخي از نقاط اروپا و آسيا مي رويد. شيرين بيان نوعي گياه بادوام است كه طول آن به 3 تا 7 پا مي رسد و سيستم ريشه اي پرشاخ و برگي دارد. ريشه هاي آن مشتمل بر بخشهاي مستقيم چوب چين و چروك دار و اليافي بلند و سيلندري شكل است و به طور افقي در زيرزمين رشد مي كند. ريشه هاي اين گياه در بيرون از زمين به رنگ قهوه اي و در زير خاك به رنگ زرد است. "گلي سيريزين" (Glycyrrhizin) به عنوان ماده اي فعال در ريشه شيرين بيان پنجاه برابر از شكر شيرينتر است. اين ماده حاوي تركيبي به نام "اسيد گلي سيريزيك" مخلوط با نمكهاي پتاسيم و كلسيم است. گلي سيريزين و اسيد گلي سيريزيك براي درمان زخم هاي گوارشي مفيد است. شيرين بيان هميشه بايد با احتياط مصرف گردد چون مادة گلي سيريزين و اسيد گلي سيريزيك موجود در آن مي توانند به غدد فوق كليه آسيب رسانند.

تركيبات گياه

فرآورده هاي حاصله از شيرين بيان از ريشه ها و ساقه هاي زيرزميني گياه فراهم مي آيند. گلي سيريزين و اسيد گلي سيريزيك مهمترين مواد موجود در اين گياه هستند. ريشه هاي اين گياه حاوي كومارين، فلاون، روغنهاي فرار و استرول گياهي نيز هست. اشكال موجود فرآورده هاي شيرين بيان از ريشه پوست كنده يا پوست دار خشك آن تهيه ميشوند. شكل پودري ريشه و همچنين محصولات ريشه اي كه به شكل خوبي برش داده شده اند، عصاره هاي خشك و عصاره هاي مايع اين گياه نيز يافت مي شوند. برخي از عصاره هاي ريشه اين گياه فاقد عناصر زيانباري است. به اينگونه عصاره هاي گياهي، شيرين بيان عاري از گلي سيريزين (DGL) گفته ميشود و به غدد فوق كليه آسيب نمي رساند. اگر از انواع زخم هاي معهده اي يا دوازدهه گانه رنج مي بريد، مي توانيد شيرين بيان عاري از گلي سيريزين مصرف كنيد.

نحوه مصرف

عصاره هاي ريشة شيرين بيان عفونتهاي استاف و استرپ را از بين مي برد و در قبال ويروسهايي نظير HIV، هپاتيت A و هرپس ها مقاومت مي كند. ريشه اين گياه خمير عامل عفونتهاي كانديدا را از بين مي برد. تحقيقات علمي نشان مي دهد كه شيرين بيان عاري از گلي سيريزين تورم را كاهش مي دهد و به اندازة برخي از داروهاي تجويزي براي درمان زخم هاي گاستريت مؤثر است. شيرين بيان را به طريق زير مي توانيد مصرف كنيد:

* ريشه خشك: 1 تا 5 گرم جوشانيده يا دم كرده روزي سه بار.

* تنتور شيرين بيان: 2 تا 5 ميلي ليتر روزي سه بار.

* عصاره شيرين بيان عاري از گلي سيريزين: 0/4 تا 1/6 گرم براي درمان زخم گواري، روزانه سه بار.

* عصاره شيرين بيان 1:4، در قالب قرص جويدني با محتواي 300 تا 400 ميلي گرم به مدت 20 دقيقه قبل از صرف غذا براي درمان زخم گوارشي.

نكات احتياطي

در صورت مصرف بالاي فرآورده هاي تهيه شده از شيرين بيان يا در صورت جويدن تنباكوي داراي عطر شيرين بيان يا در صورت مصرف ساير فرآورده هاي حاصل از شيرين بيان كمال احتياط را از خود نشان دهيد. در چنين حالاتي خطر مسموميت شيرين بياني ممكن است. اگر روزانه بيشتر از 20 گرم شيرين بيان مصرف مي كنيد، بروز واكنش به دور از انتظار نيست. مصرف زيادي گلي سيريزين سبب بروز حالتي به نام "سودوآلدسترونيسم" مي گردد كه سبب ميشود تا نسبت به هورمون موجود در قشر فوق كليه آشكارا حساس باشيد. اين حالت موجب سردرد خستگي ميشود. همچنين سبب ميشود كه آب بدن نگهداشته شود. مصرف ميزان بالاي گلي سيريزين مي تواند به بروز حالات خطرناكي نظير فشارخون بالا و حتي سكته قلبي منجر گردد. اين علايم در صورت مصرف روزانه بيش از 100 گرم گلي كريزين ظرف يك هفته بروز مي كند. انسان معمولاً در اثر مصرف زياده از حد شيرين بيان يا گلي سيريزين نمي ميرد اما اگر مصرف شيرين بيان در حد متوسط هم باشد، بروز عوارض جانبي دور از انتظار نيست. گزارش شده است كه برخي از افراد در اثر مصرف آن با درد عضله روبرو شده و عده اي ديگر با كرخ شدن دست و پا مواجه شده اند. افزايش بيش از حد شيرين بيان سبب افزايش وزن نيز ميشود. اگر ميزان مصرفي را در حد توصيه شده رعايت كنيد مي توان از اين مشكلات اجتناب كرد. اگر با هرگونه مشكلات يا نگرانيهاي درماني مواجه شديد، موضوع را با پزشك معالج خود در ميان بگذاريد. در صورت بالا بودن فشار خون يا ناراحتي كليه، قلب يا كبد از مصرف شيرين بيان بپرهيزيد. اگر باردار هستيد از فرآورده هاي اين گياه استفاده نكنيد. اگر شير مي دهيد، باز هم از مصرف شيرين بيان بپرهيزيد. صرفنظر از نحوة سلامتي، از مصرف بيش از چهار تا شش هفته شيرين بيان دوري جويند.

تداخل هاي احتمالي

اگر مدرهاي تيازيد مصرف مي كنيد، فرآورده هاي شيرين بيان مصرف نكنيد چون مصرف آنها مي تواند با مصرف شيرين بيان تداخل ايجاد كند و در نتيجه سبب ميشود تا پتاسيم زيادي را از دست بدهيد