همانطور كه پونه بنا به خواص تسكين بخش روي معده معروف است، فرنجمشك نيز براي تسكين و رفع درد و ناراحتي ناشي از هاضمه شامل گاز و باد معده مورد استفاده قرار مي گيرد. فرنجمشك همچنين با ايجاد آرامش و تسكين هر نوع فشار روحي و نگراني عصبي را از بين مي برد و امكان مي دهد كه به راحتي به خواب رويد. قدمت مصرف اين گياه براي اين منظور به دوران قرون وسطي بر مي گردد. امروزه، اين گياه دارويي توأم با ساير انواع آرمبخشها، گياهان مسكن نظير "شب رنگي افشان" براي تقويت كل خاصيت و اثر آرامبخشي دارو تجويز مي شود. حتي قبل از قرون وسطي نيز فرنجمشك براي تقويت روحيه و كمك به ترميم جراحات و كاهش التهاب و درد ناشي از گزش حشرات مورد استفاده قرار مي گرفته است. پمادهاي توليدي اروپا براي درمان التهابهاي ناشي از سرماخوردگي و زخمهاي تب خال (هرپس) حاوي محتواي غني از فرنجمشك است. بيماران ادعا مي كنند كه اين پماد مؤثرتر از داروهاي تجويزي در تسكين درد و پيشگيري از آغاز مجدد التهال عمل مي كند و پزشكان معالج نيز اين ادعا را تأييد مي كنند.

معرفي گياه

فرنجمشك يك گياه بومي اروپاست ولي امروزه در تمام نقاط دنيا كشت ميشود. اين گياه نه تنها در باغهاي گياهان طبي بلكه در مراكز توليد فرآورده هاي دارويي، آرايشي و پوليش اثاثيه نيز پرورش داده ميشود. طول اين گياه به دو پا و حتي در پاره اي از مواقع بيشتر از اين مقدار مي رسد. بوته هاي داراي گلهاي ريز زرد كم رنگ در طول بهار و تابستان در محل تلاقي برگها با ساقه رشد مي كنند. برگهاي اين گياه داراي چين و چروك عميقي است كه رنگ آنها از سبز تند تا سبز مايل به زرد بسته به نوع خاك و آب و هوا فرق مي كند. اگر انشگتان خود را روي برگهاي اين گياه بماليد، آنگاه احساس نوعي مزة ترش و شيرين شبيه ليمو به شما دست خواهد داد. برگهاي آن از نظر شكل به برگهاي پونه شباهت دارند و در واقع از همان تيره گياهي هستند. تركيبات گياه فرآورده هاي تهيه شده از فرنجمشك از برگهاي گياه فراهم مي آيند. روغنهاي ضروري حاصل از برگهاي فرنجمشك حاوي عناصر شيميايي به نام "ترپن" هستند كه اين عناصر حداقل سبب وجود پاره اي خواص تسكيني و ضد ويروسي در گياه ميشوند. فرنجمشك همچنين حاوي تركيباتي به نام "تانين" است كه اين ماده سبب بسياري از اثرات و خواص ضد ويروسي در گياه مي گردد. اين ماده همچنين حاوي يوگنول است كه اسپاسم عضلات را رفع مي كند، بافتها را كرخ مي كند و باكتريها را از بين مي برد. از اين گياه همچنين براي درمان انواع سردردها، قاعدگي به تعويق افتاده و سندرم خستگي مزمن استفاده ميشود. همچنين به نظر مي رسد كه اين گياه در درمان اختلال تيروئيدي به نام بيماري گريوز (Grave,s) نيز مفيد باشد. هر چند با فقدان آزمايش هاي باليني در اين رابطه مواجه هستيم، اما آزمايشات به عمل آمده مؤيد كاربردهاي بسياري براي اين گياه است، مثلاً مشاهده شده است كه روغن اساسي فرنجمشك در آرام كردن حيوانات آزمايشگاهي و عادي شدن عضلات مجراي هاضمه اينگونه حيوانات مؤثر است. تحقيقات به عمل آمده همچنين مؤيد اين است كه عصاره هاي فرنجمشك روي هورمونهاي تيروئيد اثر مي گذارد به نحوي كه براي افراد مبتلا به بيماري گريوز مفيد واقع ميشود. تحقيقات به عمل آمده همچنين مؤيد فايده اين گياه در درمان التهابهاي ناشي از سرماخوردگي يا ضايعات متأثر از ويروسهاي تب خال (هرپس) است

اشكال موجود

فرنجمشك به صورت برگ خشك كه به صورت فله خريداري ميشود در بازار يافت ميشوود. چاي، كپسول، عصاره ها، تنتور و روغن آن نيز موجود است. كرم مورد استفاده در اروپا كه حاوي ميزان بالاي اين گياه است امروزه ايالات متحده يافت نميشود اما به وسيله گلوله پنبه اي مي توان از چاي آن روي پوست استفاده كرد نحوه مصرف به طول كلي، به هنگام مصرف هر نوع فرآورده گياهي لازم است نكات پيشنهادي كارخانه توليد كننده را در نظر بگيريد، و درباره نوع داروي گياهي و ميزان مصرفي آن با پزشك معالج مشورت كنيد. براي درمان اختلال خواب يا كاهش ناراحتيهاي معده، نفخ يا باد معده يكي از حالات زير را انتخاب و رعايت كنيد:

* تهيه چاي با استفاده از 1/5 تا 4/5 گرم گياه، چندين بار در روز

* 2 تا 3 ميلي ليتر تنتور در روز يا معادل عصاره مايع يا كپسول شدة آن براي درمان التهابهاي ناشي از سرماخوردگي يا التهابهاي تب خال 2 تا 4 قاشق غذاخوري از برگ خرد شده اين گياه را در يك ليوان آب جوش ريخته و بگذاريد به مدت 10 تا 15 دقيقه كاملاً خيس بخورد. سپس آنرا با گلوله پنبه اي روي التهاب در طول روز قرار دهيد.

نكات احتياطي

هيچگونه اثرات يا علايم مسموميت ناشي از مصرف فرنجمشك گزارش نشده است اما از آنجا كه اين گياه به منظور ايجاد قاعدگي مصرف ميشود، لذا در صورت بارداربودن از مصرف آن اجتناب كنيد. تداخل هاي احتمالي مصرف فرنجمشك مي تواند با اثر داروهاي تيروييدي يا ساير معالجات بيماري گريوز تداخل پيدا كند